Het was een bijzondere avond met een gesprek zonder woorden. In het Stadskantoor van Utrecht nam ik deel aan een groepsgesprek; zonder woorden. Zoals de Inuït dat doen bij hun belangrijkste jaarvergadering.

Praten zonder woorden is heel boeiend. En wat vliegt 1,5 uur dan snel voorbij. We zaten in een kring op stoelen – 15 mensen. In een gemeentelijke vergaderzaal zonder tafels voerden we een gesprek.

Er was stilte en aandacht. In een gesprek zonder woorden is het gezicht het beginpunt. Met je ogen kijken en communiceren. Dat is wat er dan is. En, mensen zijn heel mooi.

Heel af en toe steeg er gegniffel op in de groep. Een bemoedigende en goedkeurende glimlach tussen mensen werd dan even net iets meer. De absurditeit van het samenzijn voerde dan een klein moment de boventoon. Daarna was het weer stil. De sereniteit van het contact tussen mensen wint het iedere keer weer. Uitwisseling via onze ogen en onze gelaatsuitdrukkingen is heel krachtig.

Veel te zeggen

Wat is er veel te zeggen zonder woorden. Wegkijken verbreekt de betovering dus dat komt echt pas in je op als het gesprek ‘klaar’ is. Met aandacht voor de ander begint iedere dialoog tussen twee mensen met observeren. Elkaar in de ogen kijken. Het voelt alsof je iemand toelaat en omarmt. Alles wat er langskomt in je gedachten mag er zijn. En alle gedachten die je wilt loslaten, laat je los.

Het gesprek dat ik aan het begin voer met iemand aan de overkant van de kring, voelt heel anders aan dan het gesprek met degene naast mij. Ik voel dat dat gesprek ook letterlijk dichterbij komt. Ik was soms in gedachten bij mezelf en vertelde aan de ander wat ik kwijt wilde – zonder woorden. Dan was ik weer in beelden en innerlijke gedachten bij de ander – bij wat ik zag gebeuren. En ik dacht maar steeds weer – als vanzelf – wat is dit mooi en krachtig.

Tranen

Opeens zag ik een traan biggelen over de wang van mijn gespreksgenoot. Heel sereen. Even vroeg ik me af of ik er iets mee ‘moest’. Maar nee, natuurlijk niet – we waren in gesprek en dit kwam even langs. Zonder woorden betekent immers niet zonder tranen of zonder glimlach.

Het laatste en langste gesprek voerde ik met de jonge vrouw naast mij. Op gepaste zitafstand van elkaar, maar toch heel intiem. Er is geen ruis op de zijlijn doordat ik slechts vanuit een ooghoek de andere deelnemers kan zien. Heerlijk voelt dat. Gewoon aandacht voor elkaar en ervaren dat het goed is. Goed is alles. Alles is goed.

David Bohm, Amerikaans natuurkundige zag de dialoog zelf als in potentie een creatieve kunstvorm. Dat ben ik helemaal met hem eens. Een gesprek geven we vorm en maken we samen; als een kunstwerk met meerdere makers.

Voorafgaand aan het gesprek dacht ik nog dat anderhalf uur lang zou zijn. Maar ik was helemaal verbaasd toen het wekkertje afliep – zo snel al? En maskers? Die zijn er voor veel mensen gelukkig vrijwel niet, of ze vallen bijna als vanzelf heel snel af. Dit prachtige en inspirerende gesprek zonder woorden werd georganiseerd door Building Conversation.

Vergaderen

Als we in vergadersettings meer naar elkaar zouden kijken, echt zouden luisteren en minder woorden zouden gebruiken, dan zou dat de uitkomst van veel gesprekken ten goede komen. Ik geloof ook dat het ons meer welzijn en zelfs gezondheidswinst op levert.

Dat gegeven verwerkten toneelgroep Thalia en ikzelf in een theatervoorstelling met als titel Binnenskamers die in februari 2017 werd gespeeld op het Vuurol festival in Lage Vuursche. Ik bedacht het concept en verzorgde de scenografie. Hier vind je een korte weergave van deze vergadervoorstelling. Herkenbaar? Ik was de meeste vergaderingen op mijn werk beu? En ben gaan zoeken naar ‘oplossingen’. Dat onderzoek startte ik op in het kader van de HKU Master Crossover Creativity.

Ook behoefte aan een uitstapje naar een gespreksvorm die anders is? Vanuit Buro AanZet denk ik graag met je mee.