Is alles data? Ja, alles is ‘data’. En die data maken we voortdurend zelf. Van van alles. Zo tof eigenlijk. Onze gesprekken leveren data op. En iets maken van die data levert ook weer data op. Toch? Een gesprek zien als een korte opvoering kan voor data-pareltjes zorgen. Professionals aanzetten om even iets te maken van of over het gesprek dat we voeren, zorgt voor prachtige ‘data’ is mijn ervaring.

In mijn werk als antropoloog ben ik gefascineerd door de (gespreks)cultuur in organisaties. Los van de specifieke vraag van opdrachtgevers heb ik ook altijd oog voor wat er in organisaties zoal mondeling wordt uitgewisseld tussen professionals. Als antropoloog stap ik ‘erin’ en ‘eruit’. In het ‘doen’ van het werk observeer ik als onderzoeker en min/meer gelijktijdig neem ik ook deel aan het werk. En gelijktijdig onderzoek ik. Bijvoorbeeld in een vergadering of tijdens een gesprek. Zelfs als ik een dialoog begeleid observeer en luister ik heel goed. Ieder gesprek zit vol data. Als dialoog begeleider ben ik ook altijd de antropologisch onderzoeker. Ik stel vragen en onderzoek ‘al doende’. Daarmee bedoel ik ‘in het doen’ van de activiteit. Soms stel ik vragen, soms juist niet.  Dan kijk ik wat er zoal gebeurt.

Notities maken

Alles levert ter plekke gegevens/data op. En meteen na afloop maak ik daar notities van. Even zo vaak haal ik veel later herinneringen op – van elementen uit het gesprek – en dat levert ook weer data op. Ik maak altijd drie soorten notities. De feitelijkheden, daarnaast de verhalen en letterlijke quotes en zinssnedes (=emic view). Daaruit volgt de analyse daarvan die al richting patronen ontdekken gaat (het begin van de duiding=etic view) en daarnaast noteer ik ook altijd iets over mijn eigen beleving/ervaring erbij. Regelmatig komt dat veel later in het onderzoek weer van pas.

Nu wil ik je even meenemen naar het maken van data door iets te ‘maken’. Dat vind ik namelijk ook zeer de moeite waard. Het mooie aan de werkplaats Muzisch Onderzoek is dat ik als antropoloog wordt aangemoedigd om performatief te werken. Iets wat ik eerder nauwelijks benutte.

Iets maken

Dat doe ik bijvoorbeeld door zelf een ter plekke geschreven (en dus passend) gedichtje voor te dragen. Of door vanuit min rol als gespreksmaker aan de professionals te vragen om iets te ‘maken’ van wat er ‘is’ in het gesprek. Een kort verhaaltje/gedicht of een brief bijvoorbeeld waarin we even zichtbaar maken (verbeelden/verwoorden) wat er op dat moment is wat er toe doet voor jou als professional. Deze interventie zie ik als een manier om het gesprek letterlijk en figuurlijk even ‘vast te houden’. En daarna als het ware via de gemaakte werkjes op te voeren. Prachtige ‘monologen’ levert dat op waar mensen zelf ook stil van zijn. En waar ook vrijwel altijd het onderlinge groepsgevoel door wordt ‘aangezet’. Zelfs de mensen die besluiten hun ‘werkje’ niet op te voeren of te tonen, geven een mondelinge verklaring die vaak net zo krachtig is als het ‘tonen’ en laten horen van het gemaakte. Zo levert even een andere ‘vorm’ aan het gesprek geven dus altijd ook weer nieuwe data op.

Data maken

Raar woord: Het klinkt raar om het woord ‘data’ te gebruiken hiervoor, maar dat komt vast omdat het hier om muzisch actie-onderzoek gaat. En het woord ‘data’ lijkt te klinken als een woord uit een ander onderzoeksparadigma. Maar ach, het zijn allemaal ‘gegevens’ en het wordt in beide gevallen ge-geven. Als een soort kado. Steeds weer. Ik zie alle data als kadootjes.

Achteraf maken

Hierboven las je al over iets maken gedurende het gesprek over de interactie die plaatsvindt. Momenteel onderzoek ik in een aantal organisaties met de professionals wat ze nadien kunnen ‘maken’ van een gesprek dat we hebben gevoerd. Het gesprek is afgesloten en vond een tijd geleden plaats. Wat maken ze nu van de herinnering aan het gesprek? Ze kunnen iets maken met en van woorden, iets knutselen met papier, foto’s maken, of welke uitingsvorm er maar bij hen bij past. Daarmee worden deze professionals als het ware mede-onderzoekers. Ze stappen letterlijk met mij in het actie-onderzoek. Daarmee onderzoek ik waar het professionals toe aanzet en zij ontdekken wat ze er van maken. Super boeiend. Want die maaksels worden ook weer data. En het gesprek daarover is ook weer data wat het onderzoeken waard is! Ook dat wordt onderdeel van mijn muzische onderzoek.

Vind je dit ook fascinerend? Ik houd je graag op de hoogte van de nieuwe data die wordt gemaakt. Ieder maaksel wordt een gegeven. Ieder gegeven staat gelijk aan data. Zo is alles data! Gemaakt en ge-geven. Als een kado; van data…