Het is fascinerend om allerlei fenomenen te onderzoeken. Wat nemen we waar als we ‘een fenomeen’ aanschouwen zoals het zich ter plekke aan ons voordoet? Wat is er waar te nemen als iemand naast je plaatsneemt? Wat ervaar jij in gesprek met een ander?
Er is veel impliciete informatie beschikbaar als we ons waarnemingsvermogen benutten. En veel daarvan benutten we meestal niet. Terwijl het wel van waarde is als we het (voor) waar nemen. Zeker in situaties waarin we vast lijken te zitten. En dat komt in de zorgsector regelmatig voor – in andere sectoren overigens ook.
Wat wisselen we als professionals op de werkvloer met elkaar uit? En wat niet? Wat zijn de ongeschreven organisatie-regels en hoe zijn die van invloed op hoe we samenwerken. Of welke individuele waarnemingen delen we wel of niet met elkaar als een situatie penibel is? En welke impliciete kennis en belichaamd ‘weten’ bezitten we als professionals?
Vanuit Buro AanZet wensen we de professionals in de zorgsector toe dat er meer ruimte komt om vanuit het eigen waarnemingsvermogen kennis te delen die bijdraagt aan het ‘helen’ van de mens. Daar zet Anke graag toe aan.
In ieder gesprek dat we voeren is het een hele kunst om ruimte te ervaren om goed te luisteren naar elkaar. Om waar te nemen wat er ‘is’ en te horen wat er wel en wat er niet gezegd wordt. Wat we uitspreken hoeft niet eerst perfect te zijn om waarde te hebben. Juist in het onaffe en in imperfecte uitingen zit onbewust vaak waardevolle informatie omtrent een situatie of iemands perceptie van een vraagstuk. Precies daar zit het potentieel om ons waarnemingsvermogen te benutten en met nieuwe inzichten te komen. We zijn allemaal van nature bedraad om nauwgezet waar te nemen. Ons lichaam weet al eerder dan ons hoofd wat er speelt. Maar daar luisteren we als professionals op de werkvloer lang niet altijd naar. De cultuur in een organisatie is bepalend voor de ruimte die professionals nemen om allerlei (vaak latente) waarnemingen te delen met elkaar. Terwijl daarin – naast de natuurwetenschappelijke vakkennis – vaak heel veel wijsheid zit. Wijsheid die benut kan worden voor het helingsproces waar in de zorgsector aan wordt bijgedragen.
Anke is een pleitbezorger voor het herwaarderen (in de zorgsector) van de impliciete kennis die professionals hebben maar niet altijd benutten in hun werkzaamheden. Ze verdiepte zich in de fenomenologie en schreef een paper met als titel ‘HEEL DE MENS; de potentie van onze waarnemingen voor de zorg’. Ze beantwoordt daarin de vraag: Welke waarde heeft de fenomenologie voor het ‘helen’ van de mens?*
De systeemwereld (van regels/procedures en ongeschreven afspraken die we notabene zelf bedachten) zorgt er vaak voor dat er veel ongezegd blijft. Het blijft onder de tafel hangen of er staat een roze olifant in de kamer. Met als gevolg dat allerlei zaken onnodig en ongewenst worden vastgezet. Regelmatig heeft dat gevolgen voor het werkplezier, de resultaten en de kwaliteit van het werk. Ook in de zorg voor patienten, clienten en bewoners komt dat voor. Dat is niet heilzaam en draagt niet bij aan de gezondheid van de doelgroep. Het inhouden van waarnemingen is overigens ook voor (zorg)professionals niet gezond.
Dat is waar Buro AanZet in beweging komt en graag aanzet tot heling in werk, lijf en leven. Als mens hebben we allemaal behoefte aan openheid, erbij horen, zingeving en iets nieuws toevoegen*. En dat gaat gemakkelijker als de manier waarop we met elkaar communiceren daar ruimte aan biedt. Anke begeleidt als gespreksmaker en waarneemster graag Socratische gesprekken en benut morele beraden om dilemma’s te ontleden met betrokken professionals. Daarbij maakt ze gebruik van de uitgangspunten van Deep Democracy, de principes van systemisch werken, de fenomenologie en haar eigen waarnemingsvermogen. Anke moedigt leiders aan om zorg te dragen voor een goede bedding in de organisatie zodat het potentieel van professionals vrij uit kan stromen. Daarbij gaat ze uit van ieders inhoudelijke professionele kennis en zet ze professionals (op alle lagen in een organisatie) aan om vanuit het waarnemingsvermogen (dat ieder mens bezit) hun impliciete kennis te delen.
* Bij interesse in de waarde van waarnemen voor de zorg is haar paper Heel de Mens op te vragen. Ook vertelt ze over waarnemen in deze podcast die onderdeel is van de podcast serie ‘Fenomenale Perspectieven’ van Jenya Krul.
In 2016/17 volgde Anke de eenjarige Master Crossover Creativity aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU). Sindsdien integreert ze als antropoloog het muzische in haar werkzaamheden.
“Het muzische intrigeert me omdat ik meen dat we met hulp daarvan ons volledige potentieel kunnen tonen en benutten op de werkvloer. Het muzische zit in ons allemaal en is te koppelen aan de mythe van de muzen.
De muzen stappen op het podium. Zij vertellen, delen, maken en spelen. Daar komt verbeeldingskracht bij kijken en ontvankelijkheid voor onze waarnemingen. Dat is waardevol in veel organisaties. Voor de professionals die er werken als ook voor hun klanten of doelgroepen.
* Filosoof Hannah Arendt spreekt in verband met iets toevoegen of iets nieuws of opnieuw ‘beginnen’. Dat duidt zij door middel van de term nataliteit. Een begrip dat raakt aan ‘geboren worden’. Zij stelt dat we als mens graag bijdragen aan iets nieuws laten ontstaan. Daar kan ik me helemaal in vinden en daar wil ik professionals via mijn werk toe uitnodigen en ‘aanzetten’. Samen stappen we daarmee in het ‘handelen’ wat Arendt in haar werk onderscheidt van ‘arbeiden’ en ‘werken’.
Ik schreef reflecties in korte stukjes op de site van de Werkplaats Muzisch Onderzoek van de HKU.
Op deze site vind je eraan gerelateerde blog berichten.