Systemische LeerWerkRuimte; Editie voor Friezen
Praktijkgerichte bijeenkomsten in Fryslân om het systemische gedachtegoed
nader te verkennen en toe te passen in jouw leven en werk.
We maken allemaal deel uit van allerlei systemen met ieder hun eigen cultuur. Een systeem is bijvoorbeeld het gezin waarin je opgroeide, een team in een organisatie, of de provincie waar je woont.
Ieder systeem heeft andere kenmerken, gewoonten, dynamieken en ook de energie in ieder systeem is anders. Dat kan je waarnemen.
We worden altijd beïnvloed door de systemen waar we deel van uitmaken, of we dat nu willen of niet. We passen ons aan systeemnormen aan, onder meer om erbij te horen. Of we blijven in sommige gremia automatisch op de achtergrond. Dit kan beperkend zijn voor een individu of juist heel passend omdat we daarmee bijvoorbeeld loyaal blijven richting onze afkomst. Zo kenmerkt het Friese systeem zich door een sterke drang naar autonomie en vrijheid*.
Elk systeem bezit (on)bewuste krachten en diepgewortelde gewoonten die via cultuur en identiteit ervaarbaar zijn. Vaak zijn we ons er niet bewust van, terwijl de systeemdynamiek ons zowel beperkt als versterkt. Het verkennen van systemische patronen helpt om inzicht te krijgen in wat ons als mens vastzet of beweegt.
Wil jij ontdekken hoe het Friese systeem jou kan versterken en hoe jij systemisch waarnemen direct kunt toepassen in jouw leven en werkzaamheden?
Dan is de LeerWerkRuimte (LWR) voor Friezen (totaal 8 bijeenkomsten) mogelijk passend voor jou. Of je nou in de zorg werkt, het onderwijs, op een personeelsafdeling of als coach werkzaam bent, een systemische blik brengt altijd beweging.
Wat is systemisch waarnemen?
Systemisch waarnemen brengt onbewuste verbindingen, krachten/dynamieken en gedragspatronen in een systeem aan het licht. Het laat zien hoe mensen zich tot elkaar verhouden, welke ongeschreven regels gelden en ook waar (iemand in) een systeem loyaal aan is. Deze dynamieken zijn voelbaar, bijvoorbeeld als kippenvel, een klomp op je maag of een koude rilling. Door je open te stellen voor wat er speelt, krijg je inzicht in wat onder de oppervlakte meespeelt. Met deze systemische informatie kun je leren werken. Dit doen we in de LWR niet alleen met ons hoofd, maar ook via ons hart en ons lichaamsbewustzijn.
Wil jij meer inzicht in de systemische factoren die jou mogelijk onbewust beperken als ook in de aspecten die jou als mens, professional èn Fries juist in beweging zetten?
In de LWR verken je jouw wortels om jezelf (nog) beter te begrijpen en je potentieel beter te benutten. Dit vergroot niet alleen je eigen heel-zijn, maar ook de mensen met wie je werkt en samenleeft zullen baat hebben bij jouw systemische blik. In een serie van acht bijeenkomsten verkennen we daarnaast samen de theorie en basisprincipes van systemisch kijken en werken opdat jij er meteen praktisch mee aan de slag kunt.
Speciale aandacht voor de Friese wortels?
In deze editie in Fryslân onderzoeken we gezamenlijk de belangwekkende zaken en dynamieken van het Friese systeem. Dat doen we aan de hand van collectieve vraagstukken en systemische casuïstiek van de deelnemers. Het potentieel vanuit het Friese systeem optimaal benutten is voor mij, Anke Tijtsma, de reden om de LWR te starten.
“Via persoonlijke ontwikkeling leerde ik veel over mezelf. Maar het is vooral via het systemisch
verkennen van mijn Fries-zijn dat ik mezelf beter begrijp en als heel mens kan zien;
ècht met alles wat bij mij hoort èn er toe doet.
Ik negeerde bijvoorbeeld regelmatig mijn emoties en fysieke waarnemingen terwijl ze beide waardevolle informatie bevatten. Toen ik die neiging in systemisch perspectief plaatste werd er veel duidelijk. En nu kan ik er zelfs mee werken! Soms vertellen mijn gewaarwordingen me iets over mezelf of over mijn Fries-zijn. En daarnaast benut ik mijn voelsprieten nu net zo vaak om iets over het systeem van de ander (patiënt/cliënt of klant) te kunnen duiden.
Het feit dat ik me daar bewust van ben geworden en er nu recht aan doe, helpt me om me steeds heler te voelen; als mens, Friezin en zeker ook als professional.“
Ik zie veel waarde in gezamenlijk met andere Friezen op systemisch antropologische wijze ons Fries-zijn nader te verkennen. Waarom? Om zo een steentje bij te dragen aan een samenleving waar we als Friezen onszelf en anderen stimuleren om heel-zijn in lijf, leven en werk te omarmen (je leest meer over wat ik bedoel met heel-zijn verderop in de tekst).
Wat is een LeerWerkRuimte (LWR)?
Een LeerWerkRuimte is een plek waar leren en werken samengaan. In acht bijeenkomsten maak je kennis met het systemische gedachtegoed. We combineren theorie met directe toepassing, experimenteren, stellen rake vragen en oefenen met praktische werkvormen.
We werken vanuit een systemisch-antropologische benadering en starten altijd vanuit wat zich aandient. Zo verkennen we patronen en dynamieken binnen families, organisaties, de (Friese) samenleving en in jezelf. Denk bijvoorbeeld aan de vrijheidsdrang die zo kenmerkend is voor de Friezen, evenals het feit dat we een volk zijn van weinig woorden. Friese nuchterheid is vaak behulpzaam en gelijktijdig negeren we als volk daarmee nog regelmatig de intuïtieve en belichaamde kennis die we ook bezitten. Hoe zou het zijn daar meer mee te werken?
Wat is heel-zijn en waarom de link met Fries-zijn?
Heel-zijn betekent aanwezig en compleet te voorschijn komen en ‘zijn’ met alles wat je in potentie bent. Heel-zijn heeft te maken met volmondig (h)erkennen wat er van belang is: van je Friese wortels en familiegeschiedenis tot aan je kwetsbaarheden, competenties en kracht. Als je dat kunt omarmen, stroomt je levensenergie vrijer, en ontstaat er beweging en ruimte om je unieke plek in te nemen; je volledige potentieel kan stromen. Heel-zijn is niet alleen waardevol voor jouw gezondheid en vitaliteit, maar ook voor onze organisaties en samenleving is het helend als ieder vanuit zijn/haar heel-zijn bijdraagt.
“Ik ken het zelf goed om me enigszins in te houden en niet al mijn waarnemingen te te delen. Daarmee doe ik mezelf geen recht en ontzeg ik gelijktijdig de ander ook mijn observaties ten aanzien van een (vastgelopen) situatie. Zonde voor mij omdat ik mezelf beteugel en niet volledig verschijn met wat ik te bieden heb. En ook treurig voor de ander, die als ik mezelf wel laat horen en zien, mijn bijdrage kan benutten. Misschien wel om er heler van te worden.”
Friezen staan bekend om hun nuchterheid, liefde voor vrijheid en praktische aanpak. In de Friese traditie kennen we ook de tsjoender: de tovenaar. De tsjoender brengt iets belangrijks in: een vermogen om met het hele lichaam waar te nemen en te spelen met wat zich aandient. In de LeerWerkRuimte omarmen en verkennen we nadrukkelijk ons hele zijn, inclusief het waarnemingsvermogen. Iets wat als (latent) potentieel wakker gekust mag worden.
Wat kun je verwachten in de LWR?
De LeerWerkRuimte biedt:
- Kennis en competenties: Je ontwikkelt jouw systemische kennis en voelsprieten en herkent patronen en dynamieken.
- Verbondenheid met je roots: Je verkent wat de Friese achtergrond betekent voor jouw kijk op het lijf, leven en werk.
- Ruimte voor waarneming: Je scherpt je intuïtie en leert sensaties en signalen uit je lichaam en omgeving beter verstaan en benutten.
- Praktische insteek: Met wat je leert, kun je meteen oefenen en aan de slag in je eigen leven en werk.
- Reflectie: Stilstaan bij je patronen, vraagstukken en potentieel.
-
Verkenning van heel-zijn: Je verkent via patronen en symptomen je levensenergie en vitaliteit. Je leert de symboliek ervan waarnemen; bij jezelf, de ander en ook in organisaties en de samenleving.
Voor wie is deze LeerWerkRuimte bedoeld?
Of je nu werkt in zorg, onderwijs, HR, coaching of een ander vakgebied, de LWR is voor jou als:
- Je nieuwsgierig bent naar het systemische gedachtegoed.
- Je in heel korte tijd wilt leren hoe je dit praktisch kunt toepassen in jouw leven en werk.
- Toegepaste antropologie en filosofie/fenomenologie je interessante vakgebieden lijken.
- Je verbinding voelt met Friezen en Fryslân en je Friese achtergrond een verkenning waard is
- Je intuïtie en je lichaamsbewustzijn verder wilt ontwikkelen.
- Jij vanuit heel-zijn jouw unieke plek in de wereld wil innemen.
Waarom ik, Anke Tijtsma, deze LWR heb ontwikkeld?
“Ik ervaar weer een diepe verbondenheid met mijn wortels en waardeer de ‘memmetaal’ en de vlakke kleigrond van het ‘heitelân’ waar ik ben opgegroeid; in het dorp Britsum. In de afgelopen jaren heb ik mijn ontstaansgeschiedenis en mijn bestaansrecht afgepeld met hulp van het systemisch gedachtegoed en systemische oefeningen. Daardoor heb ik me opnieuw ‘belichaamd’ kunnen verbinden met waar ik bij hoor en waar (dus) niet, en waar ik door gevoed ben en ook wat ik niet heb ontvangen. Ik begrijp beter waar sommige opvattingen, neigingen en gedragingen vandaan komen en kan er (weer) mee ‘spelen’. Heerlijk is dat.”
“Ik kom steeds dichter bij mijn ware zelf als ik mijzelf volledig omarm in alle facetten en diepte. Dat zorgt letterlijk en figuurlijk voor ‘romte’ (ruimte) en stevige ‘grond’ onder mijn voeten; wat gezond is voor mijn lijf en geest. Mijn ‘heel-zijn’ verruimt erdoor en dat zorgt voor het floreren van mijn potentieel. Dat motiveert me om de LeerWerkRuimte voor Friezen te ontwikkelen. Ieder mens bezit uniek potentieel en ik zet vanuit Buro AanZet graag aan tot het wakker kussen van slapend potentieel”.
Wie ik ben als begeleider?
Ik begeleid de LWR als systemisch antropoloog. Sinds ik jaren geleden mezelf op allerlei manieren systemisch ben gaan bijscholen, waardeer ik mijn Friese wortels (lees meer in deze blog) als nooit tevoren. Mijn systemische antropologische werkwijze kenmerkt zich door heen en weer bewegen tussen wat zich toont in de bovenstroom en wat ervaarbaar is in de onderstroom. Of het nou om een familie of een organisatie, provincie of vriendengroep gaat. Het bestaat uit pendelen tussen theorie en praktijk door te werken met wat zich in het moment aandien. Samen systemisch antropologisch allerlei vraagstukken onderzoeken is waar ik heel gelukkig van word.
Ik vind het steeds opnieuw een uitdaging om compleet met alles wat ik kan en ben te verschijnen. Heel-zijn is mijn grootste wens en zodoende ondersteun ik anderen daar graag bij. Dat doe ik in mijn werk op allerlei manieren. Ik organiseer naast de LWR ook workshops. O.a. over Heel-Zijn waarin ziek-zijn, klachten en symptomen op systemische wijze worden aanschouwt. Ik schreef in 2024 een paper met als titel Heel de Mens. Meer lezen over mij? Klik hier.
Voor de LWR werk ik samen met een tweetal collega’s die hun eigen expertise-gebieden in zullen brengen.
Praktische informatie
We werken met een groep van 7 – 10 mensen op een landelijke en ruime locatie in Fryslân.
Data van de eerste serie die in het teken staat van verkennen: april – juli 2025.
Op vrijdagmiddag en zaterdag 11 en 12 april, 16 en 17 mei, 20 en 21 juni, 4 en 5 juli 2025.
——-
In het najaar van 2025 kan je – als je dat wenst – direct door naar de tweede serie van zes bijeenkomsten. In die tweede serie ligt de nadruk op het verdiepen van thema’s, werkwijzen en toepassingsmogelijkheden.
Voorlopige data van de tweede serie: 19 en 20 september, 17 en 18 (of 24 en 25) oktober, 21 en 22 november 2025.
——-
In het najaar van 2025 start er ook een groep van de eerste serie (LWR-Verkennen) op een locatie in midden Nederland; speciaal voor de Friezen om útens. Geef me een seintje bij interesse, dan zet ik je op de informatieverzendlijst zodat je tijdig informatie ontvangt.
——-
Kosten van de eerste serie:
- Deelname als particulieren/zzp’ers: €1.395 ex BTW.
- Deelname als betaling verloopt via je werkgever: €1.695 ex BTW.
Inclusief koffie, thee, lunch, literatuur en certificaat. De algemene voorwaarden van Buro AanZet zijn van toepassing.
NB. Je hoeft niet te wonen in Fryslân en de Friese taal machtig te zijn om deel te kunnen nemen. De voertaal is afhankelijk van de samenstelling van de groep.
Ervaring met representeren, opstellingen of systemisch werk is niet nodig; wel handig. Interesse om samen met de anderen in de groep een systemisch antropologische verkenning te doen naar ‘de’ Friese thema’s is wel van belang.
Literatuur:
We gebruiken diverse boeken voor de theorie; de titels ontvang je bij aanmelding. Aanschaf is aan te raden, maar niet verplicht. Daarnaast krijg je artikelen aangereikt en een lijst met podcasts ter verdieping.
Wat neem je mee uit deze LeerWerkRuimte?
Na deze acht bijeenkomsten:
- Ken je de systemische basis en zet jij die op jouw unieke manier in.
- Voel je meer doordat je lichaamsbewustzijn en waarnemingsvermogen zijn verruimd.
- Snap je jezelf beter door meer inzicht in je patronen, dynamieken en de Friese- en familiewortels.
- Heb je helder wat heel-zijn voor jou betekent.
- Sta je steviger door je bewuster te zijn van je dienende plek en jouw unieke potentieel.
Wat nemen we gezamenlijk mee uit deze LeerWerkRuimte?
Inzichten en bevindingen over onze Friese wortels, waarden en cultuur die we op basis van onze systemisch antropologische verkenning zullen delen met wie het maar wil horen.
Interesse en aanmelding:
Je kunt je aanmelden door een mail te sturen naar anke@buroaanzet.nl. Ook voor meer informatie over de inhoudelijke opbouw van de eerste serie van acht bijeenkomsten of als je andere informatie wenst, stuur je een mail naar: Anke@buroaanzet.nl. Bellen mag natuurlijk ook: 06 44178725
Zijn er mensen in jouw netwerk die je zou willen tippen? Tige tank.
Ik hoop jou in april te verwelkomen! Oan’t sjen
Voetnoot *
De hang naar vrijheid in het Friese systeem heeft diepe wortels die teruggaan tot de vroege middeleeuwen en zelfs daarvoor. Hieronder staan enkele factoren opgesomd die de drang tot vrijheid en autonomie in het Friese systeem ongetwijfeld mede hebben gevormd:
- De Friese Vrijheid (Friesche Frijheid):
- In de middeleeuwen kenden de Friezen een uniek systeem van zelfbestuur. Terwijl in veel delen van Europa feodale heren en koningen de macht hadden, waren de Friezen niet onderworpen aan een landsheer. Ze bestuurden zichzelf via een netwerk van vrije boeren en lokale gemeenschappen.
- Keizer Karel de Grote erkende deze vrijheid in ruil voor militaire steun, wat leidde tot het bekende Friese gezegde: “Leaver dea as slaef” (Liever dood dan slaaf).
- Deze vrijheid betekende dat Friezen gewend waren om zelf te beslissen en geen bevelen van bovenaf te accepteren.
- Geen feodale structuren:
- In tegenstelling tot de rest van Nederland kende Friesland weinig tot geen feodale adel. Het gebied werd bestuurd door vrije boeren, die gezamenlijk besluiten namen in de ‘Opstalsboom’, een vroege vorm van democratisch overleg.
- Dit maakte Friezen onafhankelijker in denken en handelen, omdat ze geen onderdanigheid aan een heer of koning gewend waren.
- De Slag bij Warns (1345):
- Dit is een cruciaal moment in de Friese geschiedenis. Graaf Willem IV van Holland probeerde Friesland te veroveren, maar werd verslagen door de Friezen.
- De slag wordt nog steeds herdacht met de leus: “Leaver dea as slaef.” Dit onderstreept de diepgewortelde afkeer van onderdrukking en het belang van zelfbeschikking.
- Grutte Pier: symbool van Friese wraak en onafhankelijkheid:
- Begin 16e eeuw werd Friesland binnengevallen door Saksische en later Bourgondische troepen, wat leidde tot het verlies van Friese autonomie. In deze onrustige tijd ontstond de legende van Grutte Pier (Pier Gerlofs Donia), een Friese vrijheidsstrijder en kaper.
- Nadat hij zijn land en familie verloor door de Hollanders, werd hij een gevreesde krijger die in opstand kwam tegen de onderdrukking. Zijn naam is onlosmakelijk verbonden met Friese identiteit en verzet tegen overheersing. Pier zou een geheime Friese taaltest hebben gebruikt om vijanden te ontmaskeren: “Bûter, brea en griene tsiis, wa’t dat net sizze kin, is gjin oprjochte Fries.”
- Friese watergemeenschappen en handel:
- Friesland bestond grotendeels uit waterrijke gebieden, waar gemeenschappen afhankelijk waren van elkaar voor dijken en waterbeheer. Dit bevorderde een cultuur van samenwerking zonder centrale heerschappij.
- Bovendien waren Friezen van oudsher handelsmensen en zeelieden, gewend om zelfstandig beslissingen te nemen en risico’s te dragen.
- Freya en de mythische wortels van Friese vrijheid:
- In de Friese en Germaanse mythologie speelde de godin Freya een belangrijke rol als symbool van onafhankelijkheid, liefde en strijdkracht. In sommige Friese overleveringen wordt zij gezien als een beschermende kracht voor het Friese volk.
- Haar naam wordt ook in verband gebracht met de Friese oorsprongsmythen, waarin Friezen als een vrij en trots volk worden voorgesteld, geleid door goddelijke inspiratie en verbonden met de natuur en hun eigen lotsbestemming.
- Trotse eigen taal en cultuur:
- De Friese taal is erkend als officiële taal in Nederland. De Friezen hebben door de eeuwen heen hun taal en cultuur verdedigd tegen invloeden van buitenaf.
- Het behoud van de taal draagt bij aan het gevoel van identiteit en onafhankelijkheid.
- De latere invloed van de Republiek en Nederland:
- Hoewel Friesland uiteindelijk onderdeel werd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, behield het een zekere mate van autonomie. Zelfs in de moderne tijd is de Friese cultuur sterk gericht op zelfbeschikking en lokale besluitvorming.
De Friese afkeer van bevelen en de nadruk op vrijheid en zelfbeschikking komt voort uit een lange traditie. Aspecten hiervan lijken nog voelbaar in de cultuur anno 2025. Ze zijn daarmee systemisch gezien in de huidige Friezen nog actief.
Meer informatie over de lange Friese geschiedenis van autonomie en vrijheid tref je aan op de site van Frij Fryslân.